انگار این روزها هرقدر رکود و تورم و بیکاری تعمیق میشود، به همان نسبت هم ترفندها و کلاهبرداری‌های سیاسی طبقۀ حاکم رنگ و لعاب بیشتری می‌گیرد. آخرین مورد آن، تصویب لایحۀ حذف ۴ صفر از پول کشور در چند روز گذشته و ارسال آن با قید دوفوریت به مجلس بوده است.
در این پروژۀ پر سر و صدای تبلیغاتی قرار است با یک تردستی (یعنی افزایش ارزش اسمی پول به ده هزار برابر ارزش کنونی‌اش)، یک تأثیر روانی کوتاه‌مدت بر مردم به جا گذاشته شود؛ تو گویی چون صفرها از جلوی قیمت کالاها ریزش کرده‌اند، مردم «حس» می‌کنند که با کاهش قیمت یا حداقل کنترل رشد صعودی قیمت‌ها طرف هستند.
غافل از آنکه شکم گرسنه با این ترفندهای حسی پُر نمی‌شود؛ وقتی صفرهای درآمد همزمان با صفرهای هزینه‌ها می‌ریزند، این یعنی نسبت دخل و خرج همان می‌ماند که قبلاً بود.
تغییر واحد پولی در عمل میلیمتری در اقتصاد واقعی تغییر ایجاد نمی‌کند و هیچ دستی به ترکیب رکود و بیکاری و توزیع شدیداً نابرابر ثروت نخواهد زد و خلاصه اتوبوسِ قراضۀ اقتصاد با سرعت قبل در سراشیبی بحران رو به سقوط خواهد بود. از این نظر اجرای چنین طرحی به پخش چند ثانیه موسیقی آرامبخش می‌ماند تا حواس سرنشینان را از درۀ جلوی رویشان کمی پرت کند.
از طرفی ظاهراً دولت چون پیش‌بینی می‌کند که ماشینِ تولیدِ صفرِ جلوی پول ملی (یعنی تورم مزمن) حالا حالاها سرعتش کُند نشود، برای همین از الآن تصمیم به زدودن یکبارۀ صفرها گرفته تا روند هضم اضافه شدن صفرهای بعدی از لحاظ روانی برای مردم راحت‌تر شود.
البته ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود. به اذعان اکثر اقتصاددانان خودِ جمهوری اسلامی هم اجرای این طرح خودش تبدیل به عامل تشدیدکنندۀ تورم خواهد شد. هم به این خاطر که خرده‌فروشی‌ها به خاطر کوچک بودن واحد پولی جدید گرایش به گِرد کردن قیمت‌ها به سمت بالاتر خواهند داشت و هم آنکه تغییر واحد پولی، حداقل تا مدتی، به قیمت‌گذاری‌های دلبخواهی بازار دامن می‌زند و غیره.
حتی اکثر اقتصاددانان رسمی هم (یعنی همۀ آن‌هایی که در چهارچوب نظام ورشکستۀ سرمایه‌داری فکر می‌کنند و نظریه می‌بافند)، اجرای چنین طرحی را در شرایط اَبَرتورمی کنونی یک حماقت محض می‌دانند، چون صفرها در کمترین مدت دوباره سرجایشان برخواهند گشت. دولت اما هر جور شده برای اجرای این طرح بهانه می‌تراشد: از یک طرف می‌گوید با حذف صفر محاسبه‌ها راحت‌تر میشود. که در جوابش باید گفت: البته که میشود! ولی نه برای اکثریت جامعه که برای اقلیتی از تجار و بانکداران و کارخانه‌داران گنده‌ای که «میلیارد» پول خُردشان محسوب میشود!
از طرف دیگر بهانه می‌آورد که هزینۀ ضرب سکه‌ها و چاپ اسکناس‌های فعلی️ نسبت به ارزش مبادلاتی‌شان به صرفه و اقتصادی نیست؛ درحالیکه اگر هزینۀ هنگفت عملیاتی کردن طرح پول جدید را در برابر این مثلاً «صرفه‌جویی» درنظر بگیریم، پوشالی بودن این استدلالی روشن میشود.
و اما در نهایت و بیشتر از همه دولت اصرار دارد که چون ارز ریال در برابر ارزهای بین‌المللی مثل دلار به ارقام فاجعه‌باری رسیده، بنابراین تغییر ارزش پول نقش «حفظ ظاهر» و «آبرو» را در عرصه بین‌المللی دارد[۱]!
البته وقتی بدانیم هزینۀ این اقدام «حیثیتی» هزاران هزار میلیارد تومان تمام میشود[۲] و چنین بودجه‌ای در عوض می‌توانسته صرف اجرای طرح‌های ضروری‌تری در حوزۀ مسکن، اشتغال و غیره شود، آنگاه به این نتیجۀ نه‌چندان جدید می‌رسیم که: در سرمایه‌داری جمهوری اسلامی همیشه کمترین اولویت، رسیدگی به وضع فلاکت عمومی جامعه و بیشترین اولویت، ظاهرسازی و لاپوشانی عمق و شدت این فلاکت است.
۱۶ مرداد ۹۸
[1] . https://tnews.ir/news/34f4137743239.html
[2] . طبق آمارها در حال حاضر ۷ میلیارد قطع اسکناس در ایران وجود دارد که رئیس بانک مرکزی مدعی میشود که با حذف چهار صفر، تنها به چاپ ۳ میلیارد قطعه اسکناس جدید نیاز خواهد بود. هزینۀ طرح تومان جدید، فقط محدود به کاغذ و چاپ نمی‌شود. بلکه انواع هزینه‌های جانبی را (از جمله تغییر نرم‌افزارهای حسابداری شرکت‌ها و بانک‌ها) به دنبال خواهد داشت. سال ۹۵ تخمین زده شده بود که حذف یک صفر، حدود سه هزار میلیارد تومان هزینه خواهد داشت.
https://donya-e-eqtesad.com/بخش-بانک-بیمه-۱۶/۳۵۵۷۱۸۲-وجود-میلیارد-قطعه-اسکناس-در-کشور
http://asrebazar.com/News/45020/هزینه-سه-هزار-میلیاردی-تبدیل-ریال-به-تومان